بزرگنمایی

با ارتقاء سطح بهداشت عمومي و كنترل بيماري‌هاي عفوني، تغيير روند اپيدميولوژيك بيماري‌ها به سمت بيماري‌هاي مزمن غيرواگير همراه با ‌افزايش اميد به زندگي و سالمند شدن جمعيت؛ مسؤوليت حوزه درمان در نظام سلامت براي حفظ و ارتقاي كيفيت زندگي بيماران مبتلا به بيماري‌هاي مزمن نيز درحال افزايش است.

برنامه كشوري پيشگيري و كنترل ديابت پس از طي مرحله آزمايشي در 17 دانشگاه، براي اجرا در مناطق روستايي كشور از سال 1383 در نظام سلامت ادغام و تا پایان سال 1388 دو دوره «غربالگري و بيماريابي» با فواصل سه ساله در كل مناطق روستايي كشور انجام شد. با توجه به شيوع بالاي ديابت در مناطق شهري، وجود پدیده شهرنشینی و تغيير شیوه زندگی به‌صورت الگوي کم تحرکی، مصرف مواد غذایی با کالری بالا و بدون ارزش غذایی، انواع آلودگی‌های محیطی مثل آلودگی هوا و استرس، حاشيه‌نشيني و عدم دسترسي كافي به خدمات بهداشتي – درماني در شهرهای بزرگ و در عين حال وجود امكانات و تجهيزات تخصصي و بستر لازم براي سامان‌دهي بيماران ديابتي؛ فاز دوم اجراي برنامه در سال 1388 براي اجرا در شهرهاي داراي جمعيت بالاي يك ميليون نفر طراحي شد. ارائه خدمات در اين برنامه از ابتداي سال 1389 در سطح اول آغاز شد و برنامه‌ريزي لازم براي مراقبت و درمان بيماران در سطح دوم و سوم انجام گرفت.

با تفكيك معاونت‌هاي بهداشت و درمان در پايان سال 1388 و ايجاد دفتر مديريت بيمارستاني و تعالي خدمات باليني در معاونت درمان؛ مسووليت برنامه‌ريزي، نظارت و هماهنگي مراقبت‌هاي تخصصي بيماري به عهده اين دفتر گذاشته شد و اين فرصت براي ايجاد تعامل بين سطوح بيماريابي و مراقبت درماني بيماران فراهم شد.

 تا قبل از اين دوره، بيماران شناسايي شده در سيستم بهداشتي، ‌با انتخاب خود يا راهنمايي پزشكان سطح اول به مطب‌ها يا بيمارستان‌ها ارجاع داده مي‌شدند بدون اين‌كه در سيستم بيمارستاني خدمات و تسهيلاتي براي آن‌‌ها پيش بيني شده باشد و خدمات ارائه شده به آن‌ها ثبت و يا تحت نظارت باشد. لذا مسؤوليت پاسخ‌گويي به پزشك سطح اول نيز درسطوح تخصصي تعريف نشده بود و هم براي بيمار و هم براي پزشك ارجاع دهنده از سطح اول انگيزه‌اي براي رعايت سطوح ارجاع خدمات وجود نداشت. لذا شاخص‌هاي مراقبتي سطح دوم و سوم و بروز و شيوع عوارض نيز ثبت نمی شد.

بر همين اساس دفتر مديريت بيمارستاني و تعالي خدمات باليني در سال‌هاي 89 و 90 با تاكيد بر رعايت سيستم ارجاع و ارائه خدمات به بيماران نشان‌دار كه درسطح اول قابليت پيگيري دارند؛ به‌عنوان يكي از بازوهاي اجرايي همگام با واحد بيماري‌هاي غيرواگير معاونت بهداشت سطوح ارجاع بيماري ديابت را تعريف، برنامه‌ريزي و اجرا نمود.